Zuivelcoöperatie Deltamilk kreeg midden in de zomer van 2018 het goede nieuws. De aanvraag van LEADER subsidie voor het Kaas Experience Center is goedgekeurd. De monumentale boerderij naast zuivelfabriek De Graafstroom in Bleskensgraaf wordt de komende jaren gerestaureerd en ingericht als bezoekerscentrum met alle informatie over boerderijen en kaas. Ook het erf rondom de boerderij wordt opnieuw ingericht met een moestuin, terras en speeltuin.
De Europese Unie, provincie Zuid-Holland en de Gemeenschappelijke Regeling Alblasserwaard-Vijfheerenlanden investeren gezamenlijk 198.000 euro. De LEADER bijdrage wordt gebruikt voor het energieneutraal maken van het bezoekerscentrum en het landschappelijk inrichten van de entree. Ook wordt er geïnvesteerd in eigentijdse informatie en educatie. Verder wordt er onderzocht of elektrisch vervoer van en naar het nieuwe experience center mogelijk is en er wordt actief deelgenomen aan de Groene Cirkel Kaas om de kaas zo duurzaam mogelijk te produceren.
Molens en kaas
Jan Boele, projectleider, vertelt hoe het idee voor het project is ontstaan: “Zuivelcoöperatie Deltamilk kreeg in 2014 de kans om de rijksmonumentale boerderij naast de zuivelfabriek in Bleskensgraaf aan te kopen. Dat was een unieke kans om een bezoekerscentrum te realiseren en zo een plek te creëren om te laten zien waar de zuivelcoöperatie voor staat ‘Samen werken – met respect voor mens, dier en aarde – aan eerlijke producten met een goed en gezond rendement’.”
“De boerderij en het boerenerf bevatten nog veel elementen van de bedrijfsvoering van de 17e tot 20e eeuw, zoals een kaaskelder, voorhuis, stookhuis en een varkensschuur. De boerderij biedt dus uitstekende kansen om het proces van koe tot kaas te laten zien. Bovendien ligt de boerderij midden in het polderlandschap van de Alblasserwaard waarin de bemalingsgeschiedenis in samenhang met de molens van Kinderdijk en een aanwezig dieselgemaal goed te zien is. Dit samen maakt dat alle ingrediënten hier aanwezig zijn om jong en oud te laten zien en beleven hoe hier door de eeuwen heen is gewoond, geleefd en gewerkt.”
“Door dit project te koppelen aan de Cheesetrail die van Amsterdam naar Leerdam loopt, wordt er een nieuwe hotspot aan de trail toegevoegd voor de toerist die alles wil weten van de Hollandse kazen. Bovendien wordt in samenwerking met Werelderfgoed Kinderdijk een arrangement gemaakt met molens en kaas in de hoofdrol.”
Verleden, heden en toekomst
“Het mooie van dit project is dat we de bedrijfsvoering uit het verleden en heden laten zien en tegelijkertijd de stap maken naar een duurzame toekomst. Zo maken we de cirkel rond. De LEADER bijdrage wordt vooral ingezet om alle onderdelen van het project zo duurzaam mogelijk uit te voeren.”
Boele: “Hoe maak je bijvoorbeeld een monumentale boerderij en een oude varkensschuur energieneutraal? Op zo’n manier dat de oude elementen niet verloren gaan? Zonnepanelen plaatsen op een rieten dak is geen goed idee. En van een windmolen plaatsen in de open polder wordt ook niet iedereen enthousiast. Het moet dus anders. Samen met Energiecoöperatie De Knotwilg zoeken we naar andere oplossingen. We maken daarbij gebruik van de nieuwste technieken om de boerderij van het gas af te krijgen en energieneutraal te maken.”
“Samen met TU Delft onderzoeken we verder de mogelijkheden om een deel van de bezoekers met elektrisch vervoersmiddelen van onder andere Kinderdijk naar het experience center te laten reizen. Tegelijkertijd richten we het parkeerterrein zo in dat we voldoende capaciteit hebben en dat het past binnen het polderlandschap. Over een pad met bloemrijke bermen wandelen bezoekers van het parkeerterrein achter de kaasfabriek naar het bezoekerscentrum. Zo start de echte polderbeleving al op de parkeerplaats.”
“Naast een energieneutrale boerderij en elektrisch vervoer naar het bezoekerscentrum zijn er nog veel meer onderwerpen die aandacht nodig hebben om volledig duurzaam te werken,” vervolgt Jan Boele. “Denk aan het tegengaan van bodemdaling, verminderen van CO2 uitstoot en vergroten biodiversiteit. Om onze ervaringen met deze en andere duurzame ontwikkelingen te delen werken we samen binnen de Groene Cirkel Kaas. Hiermee willen we bij andere ondernemers het duurzame bewustzijn vergroten en onze ervaringen met deze voorbeeldprojecten delen.”
Ontdekken en beleven
“Het doel is 50.000 bezoekers per jaar te ontvangen die het traject van koe tot kaas door de eeuwen heen gaan ontdekken en beleven. Niet met standaard informatiepanelen en tentoonstellingen maar met activiteiten, workshops en apps in verschillende talen. De bezoekers aan het experience center zijn toeristen uit het buitenland, door de samenwerking met Werelderfgoed Kinderdijk en Cheesetrail. Verder mikken we op bezoekers uit de omliggende steden als Rotterdam, Dordrecht en Gorinchem.”
Samen verder
Opvallend is dat voor al deze activiteiten wordt samengewerkt met veel lokale ondernemers, regionale organisaties en landelijke partijen. Jan Boele: “Het aantal samenwerkingspartners zal de komende tijd alleen maar gaan groeien. We willen iedereen betrekken van de lokale melkveehouder tot Internationale onderzoeksinstelling. Mijn motto is dan ook ‘alleen ga je sneller, maar samen kom je verder’.
Project in het kort
- Projectnaam: Kaas Experience Center Bleskensgraaf
- Initiatiefnemer: Zuivelcoöperatie Deltamilk B.A.
- Projectpartners: Gemeente Molenwaard, Avres, Stichting Werelderfgoed Kinderwijk, TU Delft, Energiecoöperatie De Knotwilg, Stichting Boerderij & Erf, Regionale gemalenstichting Alblasserwaard en Vijfheerenlanden, Historische Vereniging Binnenwaard, Gebiedsplatform Alblasserwaard-Vijfheerenlanden, Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed, Groene Hart Werkt!, Gebiedscoalitie Alblasserwaard en Vijfheerenlanden, WSRL, ASN Bank, Klankbordgroep Bleskensgraaf, verschillende lokale bedrijven en de bij de coöperatie aangesloten 180 melkveehouderij bedrijven
- Belanghebbenden: Provincie Zuid-Holland en Gemeenschappelijke Regeling Alblasserwaard-Vijfheerenlanden
- Contactpersoon: Jan Boele, projectleider MVO, 06-16221757, boele1@hetnet.nl
- Regio: Alblasserwaard-Vijfheerenlanden
- LEADER thema: Duurzaamheid en versterking relatie stad en land
- LEADER subsidie: € 196.000,- (POP3 € 98.000,-, provincie Zuid-Holland € 49.000,-, Regio AV € 49.000,-)
- Totale projectkosten: € 490.000
- Looptijd project: 1 januari 2018 tot en met 31 december 2020
- Website: www.degraafstroom.com